Монгол улс: Хөрөнгө оруулалтын өнгийг засах нь
Шинэчилсэн хууль эрх зүй нь тус улсын эдийн засгийн хувьсах хөгжилд (эволюци) хэрэгтэй болохыг үйлдвэрлэлийн салбарынхан одоо ойлгохын сацуу Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай шинэ хууль нь Монгол улсын байгалийн нөөцийн салбар болон эдийн засагт бүхэлд нь ноцтой нөлөөлөл үзүүлэх байх гэсэн сэтгэлийн зовиур тайтгарч эхэлж байна.
Уул уурхай, хөдөө аж ахуй, банк зэрэг хэд хэдэн салбаруудад гадаадын хөрөнгө оруулалттай эзэмшилд өргөн хүрээнд хязгаарлалт хийх асуудлыг хуульчлах талаар Монголын засгийн газар төлөвлөж байгаа тухай 5-р сарын эхээр мэдэгдэж байсан нь хэдийгээр тус улсад ихээхэн хэмжээний хөндөгдөөгүй металл болон нүүрсний нөөцүүд байдаг ч, хөрөнгө оруулагчид дүрвэн гарч магадгүй гэсэн таамаглалд хүргэж байсан билээ.
Улаанбаатар шуудан-д саяхан гарсан мэдээнд дурьдсанаар бол, “Хөрөнгө оруулалт буурахын хирээр татварын дараах хувь хүний орлого болон ажил эрхлэлтийн аюулгүй байдлыг доош нь чангааснаар энэ хуулийн төслийг батлах нь улс орон даяар нөлөөлнө гэж үзэж байгаа ажээ. Бүх Монголчуудын цаашдын өсөлт ба баялгийн хувьд ихээхэн боломжийг алдаж байгаа нь энэ хуулийн ард байгаа улс төрчдийн буруу юм.“ гэжээ.
Гэвч гадаадын ашиг сонирхол хэцүүдэж байх үед, 5-р сарын 17-нд батлагдахаас өмнө уг хуулийн нөхцлүүд ихээхэн хэмжээгээр суларч доройтсон. 80 сая ам.доллараас илүү үнэтэй төслүүдийн хувьд Монголчууд давуу хувь эзэмшилтэй байх шаардлагагүй болсон байна. Үүний дээр, өмнө нь 51%-ийн төрийн хяналтыг шаарддаг байсан стратегийн салбаруудын тоо хэмжээ мөн буурсан байна. Мөн уг хууль нь өнгөрсөн үед хамаарахгүй бөгөөд одоо байгаа төмрийн хүдрийн болон бусад төслүүд өртөхгүй хэмээн олон уул уурхайн компаниуд нотолсон байна.
Хэрэг дээрээ, зарим хөрөнгө оруулагчид эдгээр хууль эрх зүйн зохицуулалтууд нь тус улсын урт хугацааны хэтийн төлвийг эцэст нь сайжруулна хэмээн итгэж байна. Монгол улсын хойд хэсэгт байрладаг Овоот өндөр илчлэгт нүүрсний орд болон төмөр замын төслүүдийг эзэмшдэг Аспайр Майнинг-ийн албан тушаалтнууд нийт 2 тэрбум ам.долларын өртөгтөй байхаар тооцсон Аспайр Майнинг болон төмөр замын төслийн санхүүжилтийн боломжит эх үүсвэрүүдийг энэ шинэ хууль хязгаарлахгүй бөгөөд Монголын байгалийн нөөцүүдэд хөрөнгө оруулагчдад илүү эргэлзээгүй байдлыг бий болгоно хэмээн Ройтер [агентлагт] мэдэгдсэн байна.
Хуучин Зөвлөлт холбоот улсуудын эдийн засагт өсөлт буй болгох зорилготойгоор олон улсын байгууллагууд, ялангуяа Дэлхийн банкны зөвлөгөөгөөр 1990-ээд онуудад байгуулсан хөрөнгө оруулалтын либерал тогтолцоог уг хууль чангатгаж өгсөн байна. Гэвч 2013 онд ашиглалтанд орохдоо эдийн засгийн хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэх агуу том Оюу толгой зэс алтны уурхайн зэрэгцээ тус улсын ихээхэн хэмжээний эрдэс баялаг ил болохоос өмнө эдгээр төлөвлөгөөнүүд хийгдсэн байжээ. 6 тэрбум тоннын нөөцтөй хэмээн тооцдог агуу том Таван толгойн нүүрсний орд нь мөн өөрийн гэсэн үүрэгтэй.
Улаанбаатар хот дахь жижиг хөрөнгө оруулалтын банк болох ResCap (ResCap)-ийн Гүйцэтгэх захирал Эрик Зуррин “Энэ нь Монголын хувьд сайн хууль бөгөөд хөрөнгө оруулагчдад тогтвортой байдал болон тодорхой байдлыг бий болгож байна” гэв.“Энэ нь Австрали, Канад зэрэг нас бие гүйцсэн, байгалийн баялаг ихтэй эдийн засагтай орнуудын түвшинд Монгол улсыг авчирч байна.”
Гадаад улс орны эзэмшил бүхий аж ахуйн нэгжүүдийн хөрөнгө оруулалтыг парламент хянан үзэхийг шаардсан – хөрөнгө оруулалтын энэ хуулийг Монголын үйлдвэрлэлийн салбарын ихээхэн хувийг Хятадууд худалдан авахын эсрэг хийсэн хамгаалалт хэмээн харж байгаа ажээ. Гэвч энэ нь эрчим хүчний хувьд өлсгөлөн аварга том хүчний эрдэс баялгийн эрэлтэд нөлөө үзүүлж чадахгүй байж магадгүй бөгөөд Улаанбаатарын хэлэлцээр хийх хүчин чадлыг сайжруулахад үйлчилж магадгүй юм.
2012 он гэхэд Энэтхэг улсыг араасаа ойрхон дагуулсан, Хятадын нүүрсний импорт хоёр дахин илүү нэмэгдэх тооцоотой ба хоёулаа хурдацтай өсөн нэмэгдэж байгаа эрчим хүчний үйлдвэрлэлээ хангахын тулд олон улсын зах зээлд ханган нийлүүлэлтийн худалдан авалт хийсээр байх болно. 5-р сарын дунд гэхэд Энэтхэгийн төрийн өмчит төмрийн эрх бүхий байгууллага Монгол улсад уурхай эзэмшиж, түүнчлэн Австралийн өндөр илчлэг бүхий нүүрсний ордоос хамааралтай байдлаа багасгахын тулд тус улсад анхны төмрийн үйлдвэр байгуулах болно хэмээн зарласан байна.
Гадаадын хуулийн этгээдүүд тус улсад хараандаа авсан нүүрс, зэс, алт болон бусад байгалийн нөөцийн хуримтлалд татагдан зугаацахгүй болно гэдгийг эрх барьж буй нам Монголын сонгогч нарт дахин батлахын зэрэгцээ, энэ хуулийг нэвтрүүлсэн явдал нь 6-р сарын 28-ны сонгуулиас өмнө улс төрийн нөхцөл байдлыг буй болгож байна хэмээн үзэж байна.
Гэвч, тус улсын үнэт байгалийн нөөцийг хэт их олборлон ашиглахаас хамгаалах замаар Монголын ирээдүйн үеийнхний ашиг сонирхлыг гадаадын хөрөнгө оруулагчдаас урьтан тавихыг энэхүү хууль хичээсэн хэмээн маргаж бас болох талтай. Гэвч, уул уурхайгаас бусад салбарын үйлдвэрлэлд үндсэн суурь өөрчлөлтийг дэмжих нь дотоодын пүүс компаниуд ирээдүйн эдийн засгаас чангахан зуурч авахад мөн дэмтэй болно.
Mongolia: Setting the tone for investment
Concerns that a new foreign investment law would severely impact Mongolia’s natural resource sector and economy as a whole are beginning to ease, as industry players now see that reformed legislation is necessary for the country’s economic evolution.
Reports in early May that the Mongolian government was planning to enact wide-ranging limits on foreign ownership in several sectors, including mining, agriculture and banking, led to speculation over an investor exodus, despite the country’s vast and untapped metals and coal reserves.
According to a recent report in The Ulaanbaatar Post, “Approval of the current draft law will be felt throughout the country, as decreasing investment drives down disposable income and job security. Politicians behind this law will be to blame for a large missed opportunity for further growth and wealth to all Mongolians”.
However, in a nod to foreign interests, the law’s provisions were significantly diluted before its approval on May 17. Projects worth more than $80m will not be required to have majority Mongolian ownership. Additionally, the number of strategic sectors that were previously required to be 51% state-controlled was also reduced. The legislation is also not retroactive; various mining companies have confirmed that existing iron ore and other projects will not be affected.
Indeed, some investors believe these regulatory changes will eventually improve the long-term prospects of the country. Officials from Aspire Mining, which owns the Ovoot coking coal mine and rail project in northern Mongolia, told Reuters that the new law would provide more certainty for investors in Mongolian resources and that it would not limit potential funding sources for Aspire’s mine and rail project, which is expected to cost a total of $2bn.
The law tightens a liberal investment regime, built in the 1990s on advice from international organisations, particularly the World Bank, which aimed to spur growth in the post-Soviet economy. However, these plans were made before the country’s vast minerals wealth became apparent, with the massive Oyu Tolgoi copper and gold mine set to double the size of the economy when it comes on-stream in 2013. The giant Tavan Tolgoi coal deposit will also play its part, as it is estimated to hold some 6bn tonnes of reserves.
“It is a good law for Mongolia and provides stability and clarity for investors,” said Eric Zurrin, the CEO of ResCap, a boutique investment bank in Ulaanbaatar. “This brings Mongolia more in line with mature, resources-rich economies, such as Australia and Canada.”
The investment legislation – which requires a parliamentary review of investment by foreign state-owned enterprises – is seen as protecting against China buying up large segments of Mongolian industry. However, it is unlikely to impact on minerals demand from the energy-hungry giant and may serve to improve Ulaanbaatar’s negotiating power.
Coal imports from China are expected to more than double by 2015, with India close behind, as both continue to take up supplies on international markets to feed their rapidly growing power industries. In mid-May, India’s state-owned steel authority announced it would acquire a mine in Mongolia, as well as establish the country’s first steel plant to lower its dependence on Australian coking coal.
The introduction of this law is likely to be viewed as political posturing before elections on June 28, with the ruling party seeking to reassure Mongolian voters that foreign entities will not enjoy the spoils of the country’s hoard of coal, copper, gold and other natural resources on their watch.
However, it can also be argued that the legislation seeks to put the interests of future generations of Mongolians ahead of foreign investors by protecting the country’s precious natural resources from overexploitation. However, encouragement of grassroots growth in industries other than mining will also help see domestic firms take a firmer grasp on the economy’s future.
Read More from OBG
